Пра кантроль версій
Што такое кантроль версій і навошта ён патрэбны? Кантроль версій — гэта сістэма, якая запісвае змены, што адбыліся з файлам ці наборам файлаў з цягам часу, так што вы можаце вярнуцца да розных версій пазней. У прыкладах гэтай кнігі мы будзем працаваць з зыходнікамі праграмнага забеспечэння ў якасці файлаў, версіі якіх будуць кантралявацца, але, насамрэч, вы можаце выкарыстоўваць гэтую магчымасць практычна з любым тыпам файла, які існуе на вашым кампутары.
Калі вы графічны ці web дызайнер і маеце намер захоўваць кожную версію малюнкаў ці слаёў (што вам больш патрэбна), то выкарыстанне сістэмы кантролю версій (СКВ; Version Control System, VCS) гэта вельмі разумны выбар. Гэта дазволіць вам вярнуць файлы да папярэдняга стану, вярнуць увесь праект да папярэдняга стану, параўнаць змены паміж рознымі станамі, убачыць хто апошнім змяняў нешта, што можа выклікаць праблемы, хто прапанаваў змену і калі, і шмат іншага. Выкарыстанне СКВ у асноўным значыць, што калі вы сапсавалі нешта ці страцілі файлы, то гэта можна лёгка ўзнавіць. Як дадатак, гэта не запатрабуе вялікіх намаганняў і выдаткаў з вашага боку.
Лакальныя сістэмы кантролю версій
Шмат людзей ў якасці метаду кантролю версій выбірае капіяванне файлаў у іншую тэчку (магчыма, з датай у назве, калі чалавек досыць разумны). Гэты падыход вельмі распаўсюджаны з-за сваёй прастаты, але ён пакідае неверагодна шмат магчымасцяў для памылак. Вельмі лёгка забыцца ў якой тэчцы вы зараз і выпадкова запісаць не ў той файл, ці зкапіяваць зусім не туды, куды вы збіраліся.
Каб развязаць гэтую праблему праграмісты шмат часу таму распрацавлі лакальныя СКВ, якія выкарыстоўваюць простую базу дадзеных каб захоўваць ўсе змены ў файлах, версіі якіх адсочваюцца (гл. Малюнак 1-1).
Малюнак 1-1. Схема лакальнага кантролю версій.
Адной з папулярных у той час СКВ была rcs, якая ўсё яшчэ пастаўляецца з вялікай колькасцю кампутараў. Нават папулярная аперацыйная сістэма Mac OS X усталёўвае rcs у складзе пакета Developer Tools. Праца гэтай прылады заснаваная на захаванні на дыску ў спецыяльным фармаце набораў латак (patch) (гэта запісы розніцы паміж дзьвума файламі) для кожнай змены файла. Гэта дапамагае вярнуць файл да любога з зафіксаваных станаў, паслядоўна накладыючы латкі адну за адной.
Цэнтралізаваныя сістэмы кантролю версій
Наступнай сур'ёзнай праблемай, з якой людзі сутыкнуліся была неабходнасць супрацоўнічаць з распрацоўшчыкамі за іншымі кампутарамі. Централізаваныя сістэмы кантролю версій (ЦСКВ) былі распрацаваныя каб развязаць гэтую праблему. Такія сістэмы як CVS, Subversion і Perforce складаюцца з сервера, на якім захоўваюцца ўсе дадзеныя па версіях файлаў, і некаторай колькасці кліенцкіх машын, якія атрымліваюць файлы з сервера. Шмат год такая схема з'яўлялася стандартам кантролю версій (гл. Малюнак 1-2).
Малюнак 1-2. Схема цэнтралізаванага кантролю версій.
Гэты падыход мае шмат пераваг, асабліва ў параўнанні з лакальнымі СКВ. Напрыклад, усе дакладна ведаюць што асатнія робяць і што наогул адбываецца ў праекце. Адміністратары маюць зручную магчымасць кантролю за тым хто што можа зрабіць. І гэта значна прасцей, чым адміністраванне лакальных баз дадзеных СКВ на кожнай кліенцкай машыне.
Аднак, гэты падыход мае і некаторыя сур'ёзныя мінусы. Самы відавочны з іх — центральны сервер яўляе сабою пункт, крах якога цягне за сабою крах усёй сістэмы. Калі гэты сервер спыніць працу на гадзіну — у гэтую гадзіну ніхто не зможа абмяняцца з супрацоўнікамі вынікамі сваёй працы ці захаваць новую версію таго, над чым ён ці яна зараз працуе. Калі жосткі дыск, на якім змешчаная цэнтральная база дадзеных пашкоджаны, а актуальных рэзервовых копій няма, то вы згубіце абсалютна ўсё: усю гісторыю праекту, за выключэннем тых здымкаў, што карыстальнікі выпадкова мелі на сваіх лакальных кампутарах. Лакальныя СКВ пакутуюць на тую ж праблему: калі ты маеш усю гісторыю праекта толькі ў адным месцы, то ты рызыкуеш згубіць усё.
Размеркаваныя сістэмы кантролю версій
І вось тут у гульню ўступаюць размеркаваныя сістэмы кантролю версій (РСКВ). У РСКВ (такіх як Git, Mercurial, Bazaar ці Darcs) кліенты не толькі атрымліваюць апошнія здымкі файлаў: яны атрымліваюць поўную копію сховішча. Такім чынам, калі любы з сервераў праз які ідзе абмен вынікамі працы памрэ, то любое з кліенцкіх сховішчаў можа быць зкапіявана на сервер каб аднавіць усю інфармацыю. Кожнае сховішча на кожным з працоўных месцаў насамрэч поўная рэзервовая копія ўсіх дадзеных (гл. Малюнак 1-3).
Малюнак 1-3. Схема размеркаванага кантролю версій.
Апроч таго, шмат якія з гэтых сістэм выдатна працуюць з некалькімі аддаленымі сховішчамі, так што вы можаце адначасова па-рознаму узаемадзейнічаць з некалькімі рознымі групамі людзей у межах аднаго праекта. Гэта дазваляе наладжваць розные тыпы паслядоўнасцяў дзеянняў, што немагчыма з цэнтралізаванымі сістэмамі, такімі як іерархічныя мадэлі.